Bitter Seeds

De tragiek van het Indiase platteland

Ieder half uur pleegt een boer in India zelfmoord. De kiem van deze daad ligt in een genetisch gemodificeerd zaad van het Amerikaanse bedrijf Monsanto, dat onder valse voorwendselen onder de boeren wordt verspreid. De belofte van gouden bergen en het goede vertrouwen van deze ongeletterde groep, maken dat deze boeren bereid zijn zich diep in de schulden te steken. Helaas is het enige dat zij uiteindelijk zullen oogsten een torenhoge schuld, die alsmaar hoger wordt. In deze geëngageerde documentaire, die het derde deel vormt van zijn drieluik over globalisme, schetst filmmaker Micha X. Peled een onthutsend en uitzichtloos beeld van deze alledaagse werkelijkheid.



Wondermiddel
De helft van de wereldbevolking bestaat uit boeren die voor hun directe bestaan afhankelijk zijn van wat moeder aarde hen schenkt. In de derde wereld dreigt voor deze mensen echter een enorm probleem. Door de komst van gemodificeerde zaden wordt het bestaan van veel kleine boerenbedrijven bedreigd. Als een ezel die achter een wortel aanloopt, worden de arme boeren voor het karretje van de Indiase bio-industrie gespannen. Met de droom van een betere toekomst voor zichzelf en hun kinderen steken zij zich maar al te gretig en goedgelovig in de schulden om het vermeende wondermiddel aan te kunnen schaffen, maar na één mislukte oogst sijpelt de bittere waarheid langzaam door in hun bewustzijn. Ze staan met de rug tegen de muur en velen zien geen andere uitweg dan zichzelf van het leven te beroven.

Aan de grond
Filmmaker Micha X. Peled, die eerder Store Wars: When Wall Mart Comes To Town (2001) en China Blue (2005) maakte over de gevolgen van globalisering, sluit met deze documentaire zijn trilogie af. In Bitter Seeds volgt hij de Indiase katoenboer Ram Krishna Ambarwar in zijn dagelijkse overlevingsstrijd. Wij zien hoe hij valt voor de mooie verhalen van de verkopers, maar niet beseft dat hij zojuist de doos van Pandora heeft geopend. Door de zich opstapelende schulden worden zijn productiemiddelen hem langzaam ontvreemd en zien wij hem steeds verder in de neerwaartse spiraal afdalen. De andere lijn in de film bestaat uit het verhaal van zijn 18-jarige nichtje Manjusha, die de droom heeft om journalist te worden. Haar vader was een van de vele boeren die zelfmoord pleegde en zij besluit, gewapend met haar pen en blocnote, op onderzoek uit te gaan door de verhalen van lotgenoten vast te leggen. Zij vertegenwoordigt de jonge generatie Indiërs die zich met veel moeite aan het boerenbestaan probeert te ontworstelen. Hun dromen dreigen in duigen te vallen omdat deze jongeren door de zelfmoorden noodgedwongen zijn de schoolbanken te verlaten en weer mee moeten helpen op het land. Zodoende blijft deze armste bevolkingslaag letterlijk en figuurlijk aan de grond zitten.

Schaamte
Peled laat eveneens enkele producenten van het gemodificeerde zaad aan het woord om de andere kant van het verhaal te belichten. Zij ontkennen in alle toonaarden dat hun product niet naar behoren functioneert en wijten de tegenvallende oogsten zelfs aan luiheid van de katoenboeren. Wanneer je net de beelden hebt gezien van de bladluis dat zich te goed doet aan de katoenplanten, komt dit wel heel wrang over. Daarnaast is de tegenvallende oogst niet het enige probleem: bestaande culturele gebruiken vormen eveneens een zware last op schouders van de boeren. De scène waarin Ram met enkele mannen onderhandelt over de hoogte van de bruidschat die hij zal moeten betalen, spreekt bijvoorbeeld boekdelen. Gezichtsverlies is voor deze arme mensen dan ook vaak de druppel die de emmer doet overlopen. Zoals deskundige dr. Vandama Shiva toelicht: “De schok dat je je schulden niet kunt afbetalen en je land kwijtraakt (…) De oorzaak begrijpen zij niet, dus slaat hun woede naar binnen en plegen ze zelfmoord. ”

Bittere hap
Peleds stijl is sober en volgend. Hier en daar verschijnen tussentitels in beeld met achtergrondinformatie ter contextualisering. De belevenissen van de twee hoofdpersonen krijgt de belangrijkste prioriteit en ze maken de menselijke dimensie voor de kijker voelbaar. Een sterk punt is dat Peled nooit op de sentimentele tour gaat en de gebeurtenissen nergens te dik aanzet. Het schrijnendste aspect zit met name in de manier waarop de berooide boeren zich tot schimmige geldschieters wenden om tegen absurde woekerrentes te proberen hun bestaan veilig te stellen. Je weet als kijker maar al te goed dat dit slechts uitstel van executie is. Aan de andere kant is daar altijd de onzichtbare macht van Monsanto die als een kwaadaardige geest boven de katoenplanten zweeft.

Het tragische beeld dat Peled ons voorschotelt, is al met al door het onderwerp een behoorlijk pittig opgediend mengsel van verhalen en situaties dat misschien ietwat zwaar op de maag ligt, maar het is precies daarin waar zijn stille roep tot actie weerklinkt. Geheel in stijl van de titel zal deze documentaire een bittere nasmaak achterlaten, niet in de laatste plaats omdat je weet dat op het moment dat de aftiteling in beeld verschijnt er alweer drie boeren zijn overleden.       

Plaats uw reactie

Naam:

E-mail:

Uw e-mailadres wordt niet getoond.