

Door Kees van Dijkhuizen
10/04/2011
De mooohntage: Sofia Coppola
Af en toe is het fijn om dingen van je af te zetten; het einde van het jaar is daar een goed voorbeeld van. Beginnen met een 'schone lei', onszelf overtuigen dat we dit jaar wél gebruik gaan maken van dat abonnement op de sportschool en vooral gewoon beter leven. Het is een vrij simpele leugen die keer op keer weer aanhangers vind en dat levert bij mij een hoop verbazing op. Aan het eind van het jaar zak ik namelijk in; er is weliswaar een jaar afgerond, zeker, maar dat jaar moet nog even in een week 'herbeleefd' worden. Talloze diners, sneeuwvlokken en geforceerde voornemens later voel ik me er niet beter op. Het liefst laat ik het allemaal varen, of zoals Shakespeare ooit mooi verwoordde: 'What's done is done'.
Ik geloof niet in oudejaarsdrukte. Vandaar dat ik mij met een aantal metgezellen terugtrok op de bank met een grote TV en een aantal filmmarathons hield. Gebak was welkom, maar de bijhorende gesprekken over het volgende jaar moesten voor de drempel blijven. Het is dan ook niet zo gek dat de film die op het programma stond, mijn eerste film van Sofia Coppola, een enorme indruk maakte.
Een ferrari rijdt onophoudelijk voor 2 minuten rondjes over een circuit. De camera staat stil. Het geluid is repetitief en het beeld nog meer. Het zal vast niet bij iedereen in smaak vallen, maar de openingsshot van Somewhere vat subtiel samen waar de film over gaat; eenzaamheid, herhaling, onvoldoening… Het is grappig dat Sofia Coppola's stijl zo veel mensen weet te intrigeren en een nog groter aantal mensen op de zenuwen werkt. Alsof gebrek aan energie betekent dat er niets gebeurd.
Het is makkelijk Coppola's laatste film te bestempelen met 'saai': nee, er gebeurt niet veel en de hoeveelheid dialoog in de film past op een A4'tje, maar juist deze afwezigheid van wat we gewend zijn in films bracht me dichterbij het personage. Een personage dat juist zo afstandelijk is toont Coppola op z'n zwakst, een soort hoogvlieger die geen voldoening meer vindt in de wereld van bovenaf bekijken. Het heeft iets droevigs, iets wat voor ons ongrijpbaar lijkt maar toch als het ware recht voor je neus staat.
De toevoeging van de dochter van het personage toont dan een wat meer menselijke kant, een kant waar we ons onmiddellijk mee kunnen identificeren. Er wordt Guitar Hero gespeeld, Eggs Benedict gemaakt en ijs gegeten in bed. Los van elkaar zijn deze activiteiten niet sprankelend of waanzinnig interessant om naar te kijken, maar in verband gebracht met de personages, hun relatie en ontwikkelingen worden deze voormalig onsamenhangende onderdelen plotseling deel van een onweerstaanbaar geheel; combineer dit met Sofia's oog voor compositie en beeld en er ontstaat een film die spreekt zonder zijn mond open te trekken.
Daar ligt Sofia Coppola's kracht dan ook. In haar uitstekend gevoel voor opstelling en opbouw. Ze kent betekenis toe aan alledaagse activiteiten en brengt ze in verband door een verhaal te vertellen dat juist door een gebrek aan instrumenten ontzettend sterk overkomt. Gebrek aan actie maar niet aan waarde was precies waar ik naar op zoek was, onderuitgezakt op de bank met de derde kop thee van de dag in mijn hand.
Ter ere van Sofia Coppola's verhaalvertelling ontstond een idee om deze vast te leggen in een montage van 3 minuten. Binnenkort bespreek ik ook andere filmmakers, maar geniet nu eerst van Sofia Coppola: