Door Theodoor Steen

Welkom in de bizarre wereld van Alex van Warmerdam. Van Warmerdam is beken van films als Ober, Abel en De Jurk en het briljante De Noorderlingen. Van Warmerdams films kenmerken zich door de gestileerde vormgeving, de bizarre situaties en de venijnige dialoog. Deze zijn volop aanwezig in De Laatste Dagen van Emma Blank. Ober en Grimm waren experimenten met de verhaalstructuur (respectievelijk een film op meta-niveau en een film gebaseerd op een sprookje), maar met Emma Blank begeeft van Warmerdam zich weer op vertrouwd terrein: een beperkte setting met een aantal acteurs.

 

Van Warmerdam maakt films als theater. Ze zijn vaak zeer gestileerd en zeer minimaal qua opzet. Zijn films zijn theatraal, en in De Noorderlingen werkt dat. Maar in Emma Blank is het overduidelijk dat deze gebaseerd is op een theaterstuk. Het theaterstuk Adel Blank is wel door de mangel gehaald (veranderde namen en een aangepast eind), maar dat maakt de film niet filmischer. Afgezien van de mooie duinen en meertjes voelt de film teveel als een verfilmd theaterstuk.

 

Toch is het geen slechte film. Het acteerwerk is uitstekend waarbij vooral Annet Malherbe in positieve zin opvalt. Zij maakt van een uiterst complexe rol met verschillende stemmingswisselingen een geloofwaardig personage. Zij gaat van onderdanig, naar dominant, naar meedogenloos. Gijs Naber is net een jonge van Warmerdam en Alex van Warmerdam schrijft zichzelf andermaal de meest verknipte rol toe. Eva van de Wijdeven speelt prettig vreemd en zij is het karakter in de film waar het beste mee te identificeren valt. En dat is knap in een film waarin elk personage (ook zij) moreel bankroet is.

 

Want de film neemt steeds groteskere vormen aan. De nogal naargeestige slotscènes zijn een rigoreuze omslag, die niet geheel werkt. Het is voor de kijker steeds moeilijker te accepteren wat er gebeurt, en voor het eerst in zijn werk is Alex van Warmerdam echt bijtend zoutzuur zonder lichtvoetige tegenhanger. Er valt nog wel te lachen, maar het is lachen met gekromde tenen. Het is een uiterst pijnlijke bedoening die de film compleet over de top laat gaan. Waar de film tot dan toe leek op een herhaling van zetten (uit onder andere De Noorderlingen, met eveneens een subplot rondom een niet-pratende love-interest die op rigoreuze wijze uit het script verdwijnt) gaat Alex hier pas echt los. Hij laat alle schaamte gaan en weet één van de meest naargeestige conclusies uit de Nederlandse film lost te laten op het publiek. De humor is zwarter dan zwart, en dat zal niet iedereen liggen (ik had er moeite mee), maar dat zorgt er wel voor dat je De Laatste Dagen van Emma Blank nooit zal vergeten