His Girl Friday (Howard Hawks, 1940)

Leading (wo)man

De jaren twintig en dertig van de vorige eeuw waren het gouden tijdperk van een uniek subgenre binnen de Amerikaanse film- en theaterwereld: de journalistiekfilm (of toneelstuk). In een tijd waarin de detectives in Hollywood ofwel goudeerlijk en ongenaakbaar (zie Charlie Chan), ofwel alcoholistische levensgenieters waren (zie Nick en Nora Charles), behoorde het domein van de 'trash talk', de 'double crossings' en eclectische en dubieuze morele standaarden toe aan de reporters en redacteuren van de plaatselijke krant. Bogarts Sam Spade zou deze wereld namens de 'private eyes' in 1941 weer reclameren, maar het voorgaande decennium behoorde toe aan de verslaggevers. Met een knipoog en de eerste grap van de film opent Hawks met een title card, waarin hij refereert naar de periode als de ‘dark ages of the newspaper game’ - maar filmliefhebbers weten wel beter. Het was de tijd waarin de beste scriptschrijvers, acteurs en regisseurs floreerden.



Ondanks de bescheiden speelduur van 89 minuten is His Girl Friday een van de meest uitputtende films ooit gemaakt. Tenminste, ervan uitgaande dat men alle grappen wil meekrijgen, en aangezien er elke 0,0987 seconden één wordt afgevuurd, is dat een onmogelijke opgave. Voor lachen is dus amper tijd, en als men de double-entendres eventjes wil laten inwerken, loopt men het risico zes tot acht fases van de plotontwikkeling te missen. De enige manier om His Girl Friday echt in zijn geheel te beleven, is om hem minstens een half dozijn maal te zien. En zelfs daarna blijft de film een bodemloze goudmijn voor de beste soort humor die Hollywood te bieden had.

Hawks baseerde zijn film op het toneelstuk The Front Page uit 1928, geschreven door het koningskoppel en soon-to-be sterscenaristen Ben Hecht/Charles MacArthur, waarvan hij claimde dat het de beste dialogen bevatte ooit geschreven voor het Amerikaanse toneel. Het werd al eens eerder verfilmd (in 1931, geregisseerd door Lewis Milestone, onafhankelijk geproduceerd door Howard Hughes), maar Hawks had een innovatie in gedachten; verander het personage van de sterreporter Hildy Johnson van een man naar een vrouw. En gelijk had hij: niemand zal zich bij het vallen van Hildy’s naam Pat O’Brien (die het personage speelde in Milestones film) voor de geest halen. Maar wellicht is dit niet zozeer Hawks’ verdienste als wel die van Rosalind Russell. Als verbaal machinegeweer op hakken domineert ze His Girl Friday en zet ze een van de sterkste vrouwelijke personages neer uit Hollywoods studiotijdperk.

Walter Burns (Cary Grant - op zijn allerbest) is de hoofdredacteur van een van Chicago’s grootste kranten. Zijn leven is synoniem aan de The Morning Post; hij eet, slaapt en ademt artikelen. Hildy Johnson is zijn beste verslaggever, alsook zijn ex-vrouw. Na een afwezigheid van vier maanden keert Hildy eenmalig terug op haar kantoor om aan te kondigen dat ze ontslag neemt. Ze gaat namelijk hertrouwen, de volgende dag maar liefst, zodat ze met haar verzekeringverkopende man en schoonmoeder in Albany kan wonen, en functioneren als een ‘normaal mens.’ Maar Hildy is geen normaal mens, en Walter weet dit als geen ander; het journalistenleven zit haar in het bloed. Bovendien wil hij haar niet kwijt, op persoonlijk noch professioneel vlak. En wanneer Walter ziet dat zijn echtelijke plaatsvervanger Bruce (Ralph Bellamy - destijds een patent bezittend op dit soort rollen) in de voedselketen nog onder de natte washandjes staat, is hij vastberaden. Hij zal er alles aan doen een stokje te steken voor het huwelijk, en Hildy vervolgens terug te winnen. Dit alles vindt plaats tegen de achtergrond van een aanstaande executie en een corruptie-doordrenkte burgermeesterlijke verkiezing.



De grappen komen in alle soorten en maten: van oneliners tot sociale satire (de verkiezingscampagne van de burgemeester en sheriff), van onmogelijke screwball situaties tot fysieke komedie (Hildy die een gevangenismedewerker tackelt), en van gekke bekken tot inside jokes (Walter beschrijft het lot van de laatste persoon die hem dwars zat, ene Archie Leach – dit was Cary Grants echte naam). Vaak vinden er verschillende categorieën grappen plaats in verschillende hoeken van het scherm, en elkaar overlappend op de soundtrack. De gewetenloosheid van Walter wordt hier en daar zelfs een beetje luguber - tot tweemaal toe bestaat er onduidelijkheid over of een bijpersonage wel of niet langer in leven is. Walter wil niet eens de schijn van interesse ophouden.

Daarnaast is er de nodige 'gender bending' aan de gang. Hoewel Cary Grant een van de meest succesvolle romantische 'leading men' was uit de periode, brengt hij in zijn komedies altijd iets flamboyants naar de rol. Hij houdt zijn gezichtsspieren hier een stuk beter onder controle dan in een Arsenic and Old Lace of een Gunga Din, maar Walter Burns blijft bovenal een clown. Interessant is bovendien de compleet egalitaire relatie tussen Walter en Hildy, zeker in contrast met, enerzijds, de relatie tussen Hildy en Bruce, maar anderzijds ook die tussen mannelijke en vrouwelijke personages in Hollywoodfilms uit de latere jaren 30 (lees: post-activering van de Production Code in 1934) in het algemeen. Vrouwelijke personages waren wel vaker sterk, maar altijd afhankelijk van een man, meestal sympathiek en, als het even kon, een toonbeeld van deugd. Wanneer van dit stereotype werd afgeweken, zaten daar vaak nog de nodige haken en ogen aan. Mae Wests personages waren onafhankelijk, maar stonden als prostituee buiten de maatschappij. Dietrichs sterke vrouwen kwamen meestal ten val. Myrna Loy was William Powells intellectuele gelijke, maar werd wel geacht voor het huishouden te zorgen. In His Girl Friday zijn Cary Grant en Rosalind Russell aan elkaar gewaagd op alle fronten; de barrières tussen de seksen bestaat voor deze twee niet. Heel anders is de interactie tussen Russell en Bellamy. De intenties van Bruce zijn volledig complementair met de stereotype takenverdeling. Hildy wil immers ontslag nemen als reporter omdat ze gaat trouwen; voor vrouwen sluiten de twee bezigheden elkaar uit, en Bruce deelt deze mening zonder enige twijfel. Bruce wil voor Hildy ‘zorgen,’ zoals dat een echte alpha man betaamt. Maar Hawks laat geen mogelijkheid onbenut om deze opvatting volledig onderuit te halen en de grond in te boren. Niet alleen zet hij de proponent van de heersende moraal (id est, Bruce) neer als een complete inerte zak zand, onbekwaam om zijn eigen schoenveters te strikken, hij lijkt alle onheil die Walter over hem heen dumpt over zichzelf af te roepen. Bruce heeft niets bij Hildy te zoeken - ze is meer ‘mans’ (wat dat dan ook moge betekenen) dan hij is.

Howard Hawks was de ultieme auteur binnen het Amerikaanse studiosysteem. Hij was een meester van de genrefilm, en maakte klassiekers in elke categorie. Of het nu screwball (Twentieth Century, Bringing Up Baby) betreft of de gangsterfilm (Scarface), de detective noir (The Big Sleep) of het historische epos (het zwaar ondergewaardeerde Land of the Pharaohs), de exotische avonturenfilm (To Have and Have Not, Only Angels Have Wings, Hatari!) of natuurlijk de western (Rio Bravo, El Dorado, Red River); Hawks excelleerde altijd en overal. His Girl Friday is een fenomenale komedie, maar slechts één meesterwerk op een van de meest indrukwekkende cv’s uit de filmgeschiedenis.


His Girl Friday is ook (legaal!) online in zijn (of moet dat zijn haar?) geheel te bekijken en te downloaden:
http://video.google.com/videoplay?docid=6759515366249007357#
http://www.archive.org/details/his_girl_friday

Plaats uw reactie

Naam:

E-mail:

Uw e-mailadres wordt niet getoond.